W dniu 14 listopada 2024 r. Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) zatwierdziła eladocagene exuparvovec-tneq (Kebilidi), terapię genową opartą na wektorze wirusowym związanym z adenowirusami (adeno-associated virus, AAV) w leczeniu dorosłych i dzieci z niedoborem dekarboksylazy aromatycznych L-aminokwasów (aromatic L-amino acid decarboxylase, AADC).
Kebilidi jest pierwszą zatwierdzoną przez FDA terapią genową w leczeniu niedoboru AADC. Wcześniej terapia eladocagene exuparvovec została zatwierdzona w Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii pod nazwą handlową Upstaza.
Niedobór AADC to rzadkie zaburzenie genetyczne, które wpływa na produkcję neuroprzekaźników – dopaminy i serotoniny. Choroba jest spowodowana mutacjami w genie DDC, który koduje enzym AADC. Dokładna częstość występowania deficytu AADC jest nieznana, ale szacuje się, że dotyczy on 1 na 400–500 tys. noworodków. Pacjenci mogą doświadczać takich objawów, jak: zaburzenia w funkcjach motoryki dużej (kontrola głowy, siedzenie, stanie i chodzenie), osłabienie napięcia mięśniowego oraz opóźnienia rozwojowe i poznawcze.
„Niedobór AADC może powodować szereg wyniszczających objawów, w tym zagrażające życiu powikłania” — powiedziała dr Nicole Verdun, dyrektor Biura Produktów Terapeutycznych w Centrum Oceny i Badań Biologicznych FDA. – „Dzisiejsze zatwierdzenie stanowi ważny postęp w rozwoju i dostępności bezpiecznych i skutecznych metod leczenia wyniszczających zaburzeń genetycznych”.
Terapia genowa eladocagene exuparvovec dostarcza działającą kopię DDC bezpośrednio do mózgu. Jest podawana do struktur mózgowia w czterech wlewach podczas zabiegu neurochirurgicznego. Leczenie powoduje ekspresję AADC i późniejszy wzrost produkcji dopaminy, krytycznego neuroprzekaźnika w mózgu związanego z ruchem, uwagą, uczeniem się i pamięcią. Kebilidi należy podawać w ośrodku medycznym, specjalizującym się w dziecięcej neurochirurgii stereotaktycznej.
Bezpieczeństwo i skuteczność Kebilidi wykazano w otwartym, jednoramiennym badaniu klinicznym u 13 pacjentów pediatrycznych z potwierdzoną diagnozą niedoboru AADC. Na początku badania u wszystkich pacjentów obserwowano całkowity brak rozwoju funkcji motoryki dużej (najcięższy objaw niedoboru AADC) i zmniejszoną aktywność AADC w osoczu. Pacjentów leczonych terapią genową porównano z danymi dotyczącymi pacjentów nieleczonych. Oceny kamieni milowych motorycznych przeprowadzono u 12 z 13 pacjentów w 48. tygodniu po otrzymaniu leczenia. Skuteczność Kebilidi została wykazana na podstawie poprawy funkcji motoryki dużej u 8 z 12 leczonych pacjentów, czego nie odnotowano u nieleczonych pacjentów z ciężkim niedoborem AADC.
Najczęstsze działania niepożądane Kebilidi to dyskinezy (mimowolne ruchy mięśni), gorączka, niskie ciśnienie krwi, niedokrwistość, zwiększona produkcja śliny, bezsenność, zaburzenia elektrolitowe (niski poziom potasu, fosforanów i/lub magnezu), a także powikłania związane z procedurami znieczulenia ogólnego i zabiegu chirurgicznego. Terapia genowa przeciwwskazana u pacjentów, którzy nie osiągnęli pełnej dojrzałości struktur czaszki ocenionej za pomocą metod neuroobrazowania.
Równocześnie FDA zatwierdziła kaniulę SmartFlow Neuro – rurkę infuzyjną, wprowadzoną do docelowego miejsca podania Kebilidi w mózgu. SmartFlow Neuro Cannula jest obecnie jedynym autoryzowanym przez FDA urządzeniem wskazanym do podawania Kebilidi.
Na podstawie: fda.gov