W czerwcu br. Komisja Europejska dopuściła do obrotu lek Upstaza (eladocagene exuparvovec) ze wskazaniem dla pacjentów z deficytem dekarboksylazy L-aminokwasów aromatycznych (aromatic L-amino acid decarboxylase – AADC) w wieku 18 miesięcy i starszych. Upstaza jest pierwszą zatwierdzoną terapią modyfikującą deficyt AADC. Dodatkowo, jest pierwszą dostępną na rynku terapią genową podawaną w bezpośredniej infuzji do mózgu.
Upstaza wcześniej nazywana PTC-AADC została początkowo opracowana przez firmę Agilis Biotherapeutics, zaś potem została przejęta przez PTC Therapeutics, która kontynuuje jej rozwój.
Czym jest deficyt AADC?
Deficyt AADC jest rzadką, ale śmiertelną chorobą. Należy do grupy chorób uwarunkowanych genetycznie. Za podłoże choroby odpowiadają mutacje w genie DDC (dopa decarboxylase gene), który dostarcza instrukcji niezbędnych do wytworzenia enzymu zwanego AADC. Enzym ten jest częścią szlaku biochemicznego odpowiadającego za syntezę dopaminy i serotoniny, które niezbędne są do komunikacji między komórkami nerwowymi. Bez wystarczającej ilości enzymu AADC, mózg nie może wytworzyć wystarczającej ilości tych neuroprzekaźników. Prowadzi to do zaburzeń i opóźnień w rozwoju fizycznym i umysłowym od najmłodszych lat.
U dzieci z deficytem AADC występuje osłabienie oraz sztywność lub skurcze mięśni. Z czasem dochodzi do rozwoju ciężkiej niepełnosprawności, czemu towarzyszy cierpienie od pierwszych miesięcy życia. Obserwowane są epizody niepokojących i napadowych kryz oczno-zakrętowych powodujących rotację gałek ocznych z towarzyszącymi objawami neurologicznymi czy częstymi wymiotami. Dzieci wykazują problemy behawioralne i trudności ze snem. Życie pacjentów dotkniętych tą chorobą jest poważnie obciążone i ulega skróceniu. Dzieci stoją w obliczu częstych hospitalizacji, wizyt w nagłych wypadkach
i wymagają opieki wielodyscyplinarnego zespołu wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Konieczna jest stała rehabilitacja ruchowa i logopedyczna. Pacjenci często poddawani są interwencjom zabezpieczającym ich przed zagrażającymi życiu powikłaniami takimi jak infekcje, ale też problemy z oddychaniem czy karmieniem. Jak dotąd nie było skutecznych metod leczenia tej choroby.
Czym jest terapia genowa Upstaza?
Upstaza jest jednorazową terapią genową wskazaną do leczenia pacjentów w wieku 18 miesięcy i starszych z klinicznie i genetycznie potwierdzonym rozpoznaniem niedoboru AADC. Upstaza została zaprojektowana w celu skorygowania podstawowego defektu genetycznego choroby i polega na użyciu wektora adenowirusa serotypu 2 (AAV2) zmodyfikowanego tak, aby nie mógł wywoływać choroby, a stanowił nośnik umożliwiający wprowadzenie prawidłowego ludzkiego genu DDC bezpośrednio do komórek nerwowych pacjenta. Dzięki czemu, możliwe staje się wytwarzanie AADC oraz produkcja dopaminy.
Podanie produktu Upstaza odbywa się poprzez stereotaktyczny zabieg chirurgiczny, minimalnie inwazyjną procedurę neurochirurgiczną stosowaną w leczeniu wielu zaburzeń neurologicznych u dzieci i dorosłych. Procedura podawania leku Upstaza jest wykonywana przez wykwalifikowanego neurochirurga w ośrodkach specjalizujących się w neurochirurgii stereotaktycznej.
Bezpieczeństwo i skuteczność Upstazy
Bezpieczeństwo i skuteczność Upstazy wykazano w dwóch otwartych badaniach klinicznych prowadzonych na Tajwanie (NCT01395641, NCT02926066) oraz w programach leczenia charytatywnego obejmujących ośmioro dzieci na Tajwanie i dwoje dzieci w Europie. Pierwszą dawkę Upstazy podano w 2010 roku. W badaniach klinicznych zaobserwowano znaczną poprawę neurologiczną.
Dzieci z niedoborem AADC, które otrzymały terapię genową, wykazały poprawę funkcji motorycznych i poznawczych już w trzy miesiące po leczeniu, a korzyści utrzymywały się przez ponad pięć lat. Niektóre dzieci były w stanie chodzić bez pomocy, a jedno mogło swobodnie biegać po pięciu latach od rozpoczęcia leczenia. Upstaza zmniejszyła również potencjalnie zagrażające życiu objawy. Leczenie w młodszym wieku było istotnie związane z większą i szybszą poprawą w zakresie objawów motorycznych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były bezsenność, drażliwość i dyskineza.
W listopadzie br. terapia genowa Upstaza została zatwierdzona również w Wielkiej Brytanii do leczenia dorosłych i dzieci w wieku 18 miesięcy i starszych z deficytem AADC. Decyzja Agencji Regulacyjnej ds. Leków i Produktów Opieki Zdrowotnej (MHRA) zapadła około cztery miesiące po wydaniu podobnej zgody przez Komisję Europejską, która udostępniła Upstazę pacjentom we wszystkich 27 krajach członkowskich Unii Europejskiej, a także w Islandii, Norwegii i Liechtensteinie.
„Jesteśmy zachwyceni szybkim zatwierdzeniem Upstazy przez MHRA. Pacjenci w Wielkiej Brytanii z niedoborem AADC są o krok bliżej do dostępu do bardzo potrzebnej terapii modyfikującej przebieg choroby” – powiedział w komunikacie prasowym dr Stuart Peltz, dyrektor generalny PTC Therapeutics.
„Bez leczenia większość dzieci urodzonych z niedoborem AADC będzie miała trudności w rozwoju, a wiele objawów może być niepokojących i zagrażających życiu” – powiedziała Kirsty Hoyle, dyrektor Metabolic Support. „Zatwierdzenie terapii genowej niedoboru AADC w Wielkiej Brytanii zapewni możliwość poprawy rokowania dla osób urodzonych i żyjących z tą chorobą, a my mamy nadzieję na jej dostęp w nadchodzących miesiącach”.
Firma PTC Therapeutics spodziewa się złożyć wniosek regulacyjny w Stanach Zjednoczonych starając się o zatwierdzenie Upstazy do czerwca 2023 roku. Firma obecnie jest w trakcie dostarczenia dokumentów do Agencji Żywności i Leków (ang. Food and Drug Administration – FDA) odnoszących się do prośby FDA o dodatkowe dane popierające podobieństwo pomiędzy terapią stosowaną w badaniach klinicznych a produktem komercyjnym.
Zatwierdzenie Upstazy „to kolejny kamień milowy w kierunku naszego zaangażowania w rozwój innowacyjnych metod leczenia i poprawę wyników dla osób żyjących z rzadkimi chorobami” – powiedział Peltz.
O firmie PTC Therapeutics
PTC Therapeutics jest globalną firmą biofarmaceutyczną, której działalność opiera się na odkryciach, rozwoju i komercjalizacji klinicznie zróżnicowanych leków, które przynoszą korzyści pacjentom z rzadkimi zaburzeniami. Zdolność firmy PTC do wprowadzania innowacji w celu zidentyfikowania nowych terapii i globalnej komercjalizacji produktów jest podstawą, która napędza inwestycje w solidną i zróżnicowaną linię leków transformacyjnych. Misją PTC jest zapewnienie dostępu do najlepszych w swojej klasie terapii dla pacjentów, którzy mają niewiele lub nie mają żadnych możliwości leczenia. Strategia PTC polega na wykorzystaniu jej silnego doświadczenia naukowego i klinicznego oraz globalnej infrastruktury handlowej w celu dostarczenia terapii pacjentom.
Literatura: