Według dwóch badań opublikowanych na łamach czasopisma Blood Advances zastosowanie terapii genowej exagamglogene autotemcel (exa-cel) doprowadziło do znacznej i trwałej poprawy jakości życia pacjentów z ciężką postacią niedokrwistości sierpowatej (SCD) lub beta-talasemią wymagającą transfuzji krwi.
„Po raz pierwszy udało nam się zmierzyć poprawę jakości życia po leczeniu terapią genową, wykorzystującą technologię edycji genów” — powiedział dr Josu de la Fuente, dyrektor programu pediatrycznych przeszczepów krwi i szpiku kostnego w Imperial College London Healthcare NHS Trust, profesor w Imperial College London oraz główny autor badania dotyczącego beta-talasemii.
„Większość badań nad nowymi terapiami, takimi jak exa-cel, koncentruje się na poprawie wyników laboratoryjnych, ale dla pacjentów z ciężką postacią SCD lub beta-talasemią wymagającą transfuzji krwi najważniejsza jest poprawa jakości życia codziennego”.
Uczestnicy obu badań zgłaszali znaczącą poprawę ogólnej jakości życia, w tym samopoczucia fizycznego, społecznego, rodzinnego, funkcjonalnego i emocjonalnego. Trwałą poprawę zaobserwowano już sześć miesięcy po podaniu exa-cel.
„Leczenie to zmieniło życie pacjentów, a jego wpływ był widoczny podczas obserwacji pacjentów w naszej klinice” – powiedział dr Haydar Frangoul, dyrektor medyczny oddziału hematologii i onkologii dziecięcej w Sarah Cannon Research Institute oraz szpitalu dziecięcym TriStar Centennial Children’s Hospital należącym do HCA Healthcare, a także główny autor badania dotyczącego SCD. Dodał również, że „Pacjenci wracają do szkoły, do pracy i ogólnie spędzają więcej czasu z rodzinami, a mniej w szpitalu. To doskonały przykład tego, jak badania kliniczne mają realny wpływ na rzeczywistość”.
SCD i beta talasemia
SCD i beta talasemia to dziedziczne zaburzenia krwi wpływające na hemoglobinę, białko w czerwonych krwinkach odpowiedzialne za transport tlenu. SCD dotyka około 100 000 Amerykanów, a ponad milion osób na całym świecie cierpi na beta-talasemię. Beta-talasemia wymagająca transfuzji wymaga regularnych transfuzji czerwonych krwinek w celu utrzymania odpowiedniego poziomu hemoglobiny.
Terapia genowa exa-cel
Exa-cel jest to terapia genowa oparta na technologii edycji genów CRISPR. Polega na pobraniu od pacjenta krwiotwórczych komórek macierzystych i zmodyfikowania ich tak, aby wytwarzały zdrową hemoglobinę, a następnie ponownym podaniu ich pacjentowi. Jest to jednorazowa terapia lecznicza, która w grudniu 2023 r. otrzymała zatwierdzenie Agencji Żywności i Leków (FDA) do leczenia ciężkiej postaci SCD, a w styczniu 2024 r. do leczenia beta-talasemii wymagającej transfuzji u pacjentów w wieku 12 lat i starszych.
Wyniki z badań CLIMB-SCD-121, CLIMB-THAL-111 oraz 13-letniego badania obserwacyjnego CLIMB-131
W celu oceny jakości życia, badacze wykorzystali dane dotyczące wyników leczenia zgłoszone przez pacjentów z badań klinicznych CLIMB-SCD-121, CLIMB-THAL-111 oraz 13-letniego badania obserwacyjnego CLIMB-131.
Pacjenci byli obserwowani przez co najmniej 16 miesięcy; mediana czasu trwania badania wynosiła 33,6 miesiąca w badaniu dotyczącym SCD i 38,4 miesiąca w badaniu dotyczącym beta-talasemii.
Dane z badania CLIMB-SCD-121 obejmowały obserwacje u 42 nastolatków i dorosłych z ciężką postacią SCD leczonych preparatem exa-cel, a dane z badania CLIMB-THAL-111 obejmowały obserwacje u 54 nastolatków i dorosłych z beta-talasemią wymagającą transfuzji.
W badaniu SCD dr Frangoul i jego współpracownicy ocenili wyniki, stosując trzy skale oceny jakości życia i jedną skalę bólu dla dorosłych pacjentów oraz dwie skale oceny jakości życia i jedną skalę bólu dla nastolatków. Zarówno u dorosłych, jak i nastoletnich pacjentów wyniki dotyczące jakości życia przed podaniem preparatu exa-cel były poniżej norm populacyjnych.
Jednak po leczeniu wyniki we wszystkich obszarach przekroczyły normy populacyjne i przekroczyły progi minimalnej istotnej klinicznie różnicy (MCID), czyli najmniejszej zmiany postrzeganej przez pacjentów jako znaczącą, wskazując, że pacjenci doświadczyli znacznej i ważnej dla nich poprawy. W szczególności w przypadku dorosłych wyniki skali jakości życia ASCQ-Me, która została opracowana w celu pomiaru wyników SCD, wykazały największą poprawę niezwiązaną z bólem w zakresie wpływu społecznego (+16,5), wpływu emocjonalnego (+8,5) i wpływu na sen (+5,7). W przypadku nastolatków wyniki PedsQL wskazały na poprawę funkcjonowania w szkole (+45), funkcjonowania społecznego (+18,3) i funkcjonowania emocjonalnego (+16,7) po infuzji.
W badaniu dotyczącym beta-talasemii dr de la Fuente i jego współpracownicy wykorzystali dwie skale jakości życia do oceny wyników leczenia dorosłych pacjentów oraz dwie skale jakości życia dla pacjentów w wieku młodzieżowym. W przeciwieństwie do pacjentów biorących udział w badaniu dotyczącym SCD, średnia jakość życia dorosłych i nastolatków z beta talasemią, mierzona za pomocą skali EQ-5D-5L, która zapewnia ilościową miarę ogólnego stanu zdrowia poprzez pięć wymiarów zdrowia i sprawności, była zbliżona lub wyższa od norm dla ogólnej populacji dorosłych przed infuzją (80,4 dla populacji w Stanach Zjednoczonych).
W 48 miesięcy po infuzji dorośli odnotowali średnią poprawę wyniku o 14,0 w stosunku do wartości wyjściowej wynoszącej 82,2 w momencie infuzji. W przypadku nastolatków wartość wyjściowa w momencie infuzji wynosiła 81,3, a średnia poprawa wyniku w 24. miesiącu wyniosła 6,1. Zarówno w przypadku dorosłych, jak i nastolatków leczenie preparatem exa-cel doprowadziło do klinicznie znaczącej poprawy we wszystkich obszarach i przekroczyło progi MCID.
Podsumowanie
„Chociaż exa-cel jest złożonym i kosztownym leczeniem, znacząca poprawa jakości życia wykazana w tych badaniach sprawia, że jest to opłacalna inwestycja, zwłaszcza w przypadku młodszych pacjentów, u których zaobserwowano znaczną poprawę” – powiedział dr de la Fuente. „Pacjenci ci będą teraz mieli możliwość prowadzenia normalnego, wysokiej jakości życia i wnoszenia wkładu w życie swoich rodzin, miejsc pracy i społeczeństwa”.
Biorąc pod uwagę fakt, że badania opierają się na danych zgłaszanych przez pacjentów, mają one pewne ograniczenia, a mianowicie niektóre z narzędzi służących do oceny wyników zgłaszanych przez pacjentów nie zostały opracowane specjalnie dla SCD lub beta-talasemii wymagającej transfuzji. Ponadto, badania kliniczne te są nadal w toku, dlatego obserwowane trendy należy interpretować z ostrożnością.
Naukowcy planują kontynuować obserwację pacjentów w większych kohortach badawczych, aby potwierdzić swoje wyniki.
Zobacz całą publikację: hematology.org.