W dniu 29 kwietnia br. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła terapię genową Zevaskyn (prademagene zamikeracel) firmy Abeona Therapeutics do stosowania w recesywnej postaci dystroficznej pęcherzowego oddzielania się naskórka (ang. recessive dystrophic epidermolysis bullosa – RDEB).
Decyzja ta czyni Zevaskyn pierwszą autologiczną terapią genową opartą na przeszczepianych komórkach, zatwierdzoną w USA do leczenia ran u dorosłych i dzieci z rzadką chorobą skóry.
Czym jest RDEB?
RDEB jest nieuleczalną i ciężką chorobą tkanki łącznej, która powoduje, że skóra staje się bardzo delikatna i charakteryzuje się rozległymi pęcherzami i ciężkimi ranami, które często pokrywają ponad 30% powierzchni skóry pacjenta. Dodatkowo, poważne rany na skórze powodują ból i mogą prowadzić do powikłań ogólnoustrojowych wpływających na długość i jakość życia.
Przyczyną RDEB jest defekt w obu kopiach genu COL7A1, który odpowiada za produkcję kolagenu typu VII. Dlatego pacjenci z RDEB nie są w stanie produkować funkcjonującego kolagenu typu VII, który jest niezbędny do zakotwiczenia warstw skórnych i naskórkowych skóry. Bez kolagenu typu VII i włókien kotwiczących, skóra jest krucha i łatwo tworzy pęcherze, co prowadzi do ciągłego otwierania się i zamykania ran lub całkowitego braku gojenia. Pacjenci często mają duże otwarte rany, które są narażone na wysokie ryzyko infekcji ogólnoustrojowej.
Czym jest terapia genowa Zevaskyn?
Zevaskyn jest pierwszą i jedyną autologiczną terapią genową do leczenia ran u dorosłych i dzieci z RDEB. Terapia genowa Zevaskyn włącza funkcjonalny gen COL7A1 produkujący kolagen typu VII do własnych komórek skóry pacjenta, ex vivo, wykorzystując niekompetentny replikacyjnie wektor retrowirusowi do produkcji funkcjonalnego kolagenu typu VII w leczonych ranach. ZEVASKYN wykazał klinicznie znaczące gojenie się ran i zmniejszenie bólu przy pojedynczej aplikacji chirurgicznej.
Solidne dowody kliniczne na skuteczność Zevaskyn
Zatwierdzenie Zevaskyn przez FDA opiera się na kluczowym badaniu klinicznym fazy 3 VIITAL™ (NCT04227106). Jest to badanie wieloośrodkowe, randomizowane, kontrolowane, które spełniło dwa priorytetowe punkty końcowe dotyczące skuteczności. Wykazano istotne statystycznie zwiększone gojenie o 50% lub więcej w stosunku do wartości wyjściowej w dużych przewlekłych ranach RDEB oraz zmniejszenie bólu w stosunku do wartości wyjściowej, oceniane za pomocą skali Wong-Baker FACES, przez sześć miesięcy po leczeniu.
W 43 dużych i przewlekłych ranach leczonych pojedynczą aplikacją ZEVASKYN, 81% ran wykazało 50% lub więcej wygojenia (p<0,0001) w ocenie po sześciu miesiącach, w porównaniu do 16% w 43 dopasowanych ranach kontrolnych leczonych standardową opieką. Najczęstsze zdarzenia niepożądane obserwowano u mniej niż 5% pacjentów i obejmowały one ból związany z procedurą i swędzenie.
„Zevaskyn był dobrze tolerowany i skuteczny w badaniach klinicznych, zapewniając klinicznie znaczącą poprawę gojenia się ran, zmniejszenie bólu i innych powiązanych objawów w dużych przewlekłych ranach RDEB po pojedynczej aplikacji” – powiedział dr Jean Tang, profesor dermatologii i główny badacz badania VIITAL™. „W zakończonym badaniu fazy 1/2a Zevaskyn zaobserwowaliśmy gojenie się ran i zmniejszenie bólu, które utrzymywały się przez lata po pojedynczej aplikacji. Dziś możemy świętować dostępność nowej, ekscytującej opcji terapeutycznej, która stała się możliwa dzięki pacjentom, którzy wzięli udział w tych badaniach klinicznych”.
Natomiast w badaniu otwartym, jednoośrodkowym fazy 1/2a Zevaskyn (NCT01263379) badano 38 przewlekłych ran u 7 pacjentów oraz wykazano, że pojedyncze chirurgiczne zastosowanie Zevaskyn wiązało się z długoterminową poprawą w leczonych miejscach w ciągu mediany obserwacji wynoszącej 6,9 roku. Zakres czasu obserwacji wynosił od 4 do 8 lat.
„Po wielu latach pracy wspaniale jest zobaczyć zatwierdzenie Zevaskyn przez FDA. Pacjenci z EB zasługują na wszystko, co możemy dla nich zrobić” – powiedział dr Peter Marinkovich, profesor dermatologii i główny badacz badania VIITAL™.
„Opierając się na sile naszych danych z badań klinicznych, jesteśmy przekonani o zdolności Zevaskyn do zapewniania długoterminowych rezultatów po pojedynczej aplikacji” – powiedział Madhav Vasanthavada, Ph.D., M.B.A., dyrektor handlowy Abeona. „Jesteśmy zobowiązani do ścisłej współpracy zarówno z płatnikami komercyjnymi, jak i rządowymi w zakresie umów opartych na wynikach, które stoją za obietnicą Zevaskyn dla pacjentów i przyspieszają dostęp”.
W obu badaniach klinicznych Zevaskyn był dobrze tolerowany i do tej pory nie zaobserwowano żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych związanych z leczeniem.
Profesor Anna L. Bruckner, dyrektor Kliniki EB w Szpitalu Dziecięcym w Kolorado powiedziała: „Zatwierdzenie Zevaskyn przez FDA stanowi ogromny krok naprzód dla osób żyjących z RDEB i ich rodzin, oferując bardzo potrzebną, długotrwałą opcję leczenia tej wyniszczającej choroby i dając nadzieję na poprawę jakości życia tych pacjentów”.
Amy Paller, dermatolog dziecięcy i badaczka dodała: „Aplikacja komórek skóry z poprawionym genem na przewlekłe, otwarte rany pacjentów z RDEB obiecuje potencjał zapewnienia długotrwałego gojenia się ran, zmniejszenia bólu i zmniejszenia ryzyka infekcji. Ta opcja terapeutyczna będzie dobrym uzupełnieniem niedawno zatwierdzonych produktów do stosowania miejscowego”.
Dr Seshadri dodał: „Z niecierpliwością czekamy na zapewnienie społeczności RDEB dostępu do zatwierdzonego obecnie leku Zevaskyn”.
Zevaskyn jako leczecznie przyczynowe RDEB
Z mutacjami w obu kopiach genu COL7A1, który wyraża kolagen typu VII, osoby z RDEB mają wyjątkowo kruchą skórę charakteryzującą się rozległymi pęcherzami i ciężkimi ranami, które często pokrywają ponad 30% powierzchni skóry pacjenta, a w niektórych przypadkach nawet do 80%. Rany RDEB powodują wyniszczający ból i powikłania ogólnoustrojowe wpływające na długość i jakość życia. Rany te są trudne do wyleczenia, mogą pozostawać otwarte przez lata, a wiele z nich ma tendencję do ponownego otwierania się.
Zevaskyn składa się z własnych komórek skóry pacjenta (keratynocytów), które zostały genetycznie zmodyfikowane w celu produkcji funkcjonalnego kolagenu typu VII. Terapia Zevaskyn jest chirurgicznie nakładana na zranione obszary pacjenta. Podczas pojedynczej aplikacji Zevaskyn można połączyć do 12 fragmentów skóry wielkości karty kredytowej, aby pokryć duże obszary lub nałożyć je na wiele różnych ran, umożliwiając znaczne pokrycie dotkniętych obszarów ciała.
Brett Kopelan, dyrektor wykonawczy debra of America, jedynej krajowej organizacji wspierającej, która zapewnia kompleksową opiekę społeczności chorych na EB, a także ojciec Rafiego, nastolatka z RDEB, powiedział: „Ja i zespół debra of America jesteśmy bardzo podekscytowani zatwierdzeniem Zevaskyn przez FDA. Biorąc pod uwagę, że ten produkt terapeutyczny dotyczy nawet największych, najtrudniejszych i najbardziej problematycznych ran przewlekłych, wierzymy, że zastosowanie Zevaskyn może znacznie poprawić jakość życia pacjentów. Co więcej, uważam, że Zevaskyn ma potencjał, aby zmienić codzienny standard opieki nad pacjentami, którzy cierpią z powodu tych dużych, przewlekłych, nie gojących się ran, które powodują znaczny ból i stres nie tylko dla pacjenta, ale także dla jego opiekunów „.
Dostępność Zevaskyn w trzecim kwartale 2025 r.
Oczekuje się, że terapia Zevaskyn będzie dostępna od trzeciego kwartału 2025 r. za pośrednictwem wykwalifikowanych ośrodków leczenia ZEVASKYN (QTC). QTC to uznane ośrodki leczenia epidermolizy pęcherzowej z doświadczeniem w terapii komórkowej i genowej, zlokalizowane w całych Stanach Zjednoczonych, aby zapewnić pacjentom w całym kraju dostęp do tego ważnego leczenia.
„Jesteśmy wdzięczni oddanym naukowcom, których praca w ciągu ostatniej dekady umożliwiła rozwój ZEVASKYN” – powiedziała dr Marissa Perman, ordynator oddziału dermatologii i dyrektor multidyscyplinarnej kliniki Epidermolysis Bullosa w Szpitalu Dziecięcym w Filadelfii oraz płatny konsultant Abeona. „Posiadanie nowej, unikalnie zróżnicowanej terapii genowej dla naszych pacjentów z RDEB jest znaczącym kamieniem milowym w pomaganiu tym wyjątkowym pacjentom żyć pełniej, bez bólu i swędzenia, z mniejszą ilością ran. Jako lekarz opiekujący się pacjentami z RDEB, z niecierpliwością czekam na możliwość zastosowania tej terapii w naszej praktyce”.
O firmie Abeona Therapeutics Inc.
Abeona Therapeutics Inc. to komercyjna firma biofarmaceutyczna opracowująca terapie komórkowe i genowe na poważne choroby. Zevaskyn™ (prademagene zamikeracel) firmy Abeona to pierwsza i jedyna autologiczna terapia genowa oparta na komórkach do leczenia ran u dorosłych i dzieci z recesywnym dystroficznym pęcherzowym oddzielaniem się naskórka (RDEB). W pełni zintegrowany zakład produkcyjny cGMP terapii komórkowej i genowej firmy w Cleveland w stanie Ohio służy jako miejsce produkcji komercyjnej Zevaskyn. Portfolio rozwojowe firmy obejmuje terapie genowe oparte na wirusach adenowirusowych (AAV) na choroby oczu o dużym niezaspokojonym zapotrzebowaniu medycznym. Nowe kapsydy AAV nowej generacji firmy Abeona są oceniane w celu poprawy profili tropizmów dla różnych wyniszczających chorób.
Na podstawie:
- https://investors.abeonatherapeutics.com/press-releases/detail/303/u-s-fda-approves-zevaskyn-prademagene-zamikeracel,
- https://www.europeanpharmaceuticalreview.com/news/254869/fda-approves-first-of-a-kind-gene-therapy-for-dystrophic-epidermolysis-bullosa/,
- www.abeonatherapeutics.com.