W dniu 2 października 2025 r. firma Taysha Gene Therapies opracowująca terapie genowe oparte na wektorach AAV dla ciężkich chorób o podłożu monogennym ośrodkowego układu nerwowego, ogłosiła, że Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Dood and Drug Administration, FDA) nadała terapii TSHA-102 status „terapii przełomowej” (ang. breakthrough therapy ) w leczeniu zespołu Retta.
Zespół Retta to rzadkie zaburzenie neurorozwojowe spowodowane mutacją w sprzężonym z chromosomem X genie MECP2, kodującym białko MeCP2 – kluczowy regulator ekspresji genów w neuronach. Choroba objawia się utratą zdolności komunikacji i funkcji manualnych, regresją rozwoju, zaburzeniami ruchowymi i oddechowymi, padaczką oraz znacznym skróceniem oczekiwanej długości życia. Schorzenie występuje głównie u dziewczynek i stanowi jedną z najczęstszych genetycznych przyczyn ciężkiej niepełnosprawności intelektualnej. Obecnie nie ma dostępnych terapii modyfikujących przebieg choroby.
TSHA-102 jest podawaną jednorazowo, dokanałową terapią genową opartą na wektorze AAV9, której celem jest dostarczenie prawidłowej kopii genu MECP2 do komórek OUN. Terapia wykorzystuje autorską technologię miRARE (miRNA-Responsive Auto-Regulatory Element), pozwalającą regulować poziom ekspresji MeCP2 w poszczególnych komórkach, minimalizując ryzyko nadekspresji.
Status „terapii przełomowej jest nadawany przez FDA w celu przyspieszenia rozwoju terapii wykazujących potencjał istotnej poprawy w stosunku do dostępnych metod leczenia ciężkich chorób. W przypadku TSHA-102 decyzja została oparta na analizie wyników części A badań fazy 1/2 REVEAL (obejmujących 12 pacjentek), które wykazały korzystny profil bezpieczeństwa i 100% wskaźnik odpowiedzi w zakresie głównego punktu końcowego – uzyskania lub odzyskania co najmniej jednego zdefiniowanego kamienia milowego rozwojowego. Według danych z maja 2025 r., prawdopodobieństwo spontanicznego osiągnięcia tego efektu bez leczenia wynosiło <6,7% w populacji naturalnej historii choroby. Poprawy obserwowano również w skalach Revised Motor Behavior Assessment (R-MBA) oraz Clinician Global Impression – Improvement (CGI-I).
„Uznanie TSHA-102 przez FDA potwierdza zarówno pilną potrzebę terapeutyczną w zespole Retta, jak i potencjał tej terapii do zasadniczej zmiany paradygmatu leczenia. Dane z części A badania REVEAL wskazują na możliwość przywracania funkcji rozwojowych, co może realnie przełożyć się na poprawę jakości życia pacjentek i ich rodzin” – skomentowała Rumana Haque-Ahmed, Chief Regulatory Officer w Taysha.
Taysha poinformowała również o zakończeniu procesu uzgodnień z FDA dotyczących protokołu badania REVEAL oraz planu analizy statystycznej, które będą stanowić podstawę wniosku o rejestrację produktu biologicznego (Biologics License Application, BLA). Kluczowe elementy projektu pozostają niezmienione i obejmują m.in.:
- Analizę pośrednią po 6 miesiącach, która może stanowić podstawę do złożenia wniosku BLA. Decyzja ta została umożliwiona dzięki obiektywnym kryteriom oceny osiągnięć rozwojowych opracowanym w fazie 1/2 oraz wyjątkowo wysokiemu wskaźnikowi odpowiedzi (83% po 6 miesiącach po podaniu wysokiej dawki TSHA-102).
- Minimalny próg skuteczności 33% (5 z 15 pacjentek) wymagany do odrzucenia hipotezy zerowej, zgodnie z analizą danych z historii naturalnej choroby.
Badanie REVEAL ma charakter otwarty, jednoramienny. Oceniana będzie pojedyncza dokanałowa dawka TSHA-102 (1×10¹⁵ vg) u 15 dziewcząt w wieku 6–21 lat. Głównym punktem końcowym będzie odsetek pacjentek, które osiągną lub odzyskają co najmniej jeden z 28 zdefiniowanych kamieni milowych rozwojowych w kluczowych domenach funkcjonalnych (komunikacja, motoryka mała i duża). Ocena będzie prowadzona przez niezależnych, zaślepionych ekspertów na podstawie nagrań wideo.
Dr Sukumar Nagendran, prezes i szef działu badań i rozwoju Taysha, podkreślił, że „zakończenie uzgodnień z FDA w zakresie protokołu i planu analizy to kluczowy krok w kierunku rejestracji TSHA-102. Analiza pośrednia po 6 miesiącach może przyspieszyć złożenie wniosku BLA nawet o pół roku. Umożliwia nam to skoncentrowanie się na sprawnym rozpoczęciu rekrutacji pacjentek w IV kwartale 2025 r.”.
Podsumowując, nadanie statusu terapii przełomowej oraz zakończenie procesu regulacyjnego z FDA stanowią znaczący krok w kierunku wprowadzenia pierwszej terapii genowej ukierunkowanej na przyczynę zespołu Retta. TSHA-102, dzięki zastosowaniu technologii miRARE i wektora AAV9, ma potencjał, by modyfikować przebieg choroby poprzez przywrócenie fizjologicznej ekspresji MECP2 i poprawę funkcji neuronalnych.
Na podstawie: