Dane z 12-miesiecznej obserwacji w badaniu klinicznym 1/2 fazy EXACT przedstawiają obiecujące wyniki dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności terapii genowej XC001 (encoberminogene rezmadenovec) u pacjentów z zaawansowaną chorobą wieńcową (coronary artery disease, CAD). Przełomowe wyniki zaprezentowano w maju 2024 roku podczas sesji naukowej Towarzystwa Angiografii i Interwencji Sercowo-Naczyniowych (Society for Cardiovascular Angiography & Interventions, SCAI). Jednocześnie wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie Circulation: Cardiovascular Interventions.
Choroba wieńcowa jest najczęstszym schorzeniem układu krążenia w krajach wysoko rozwiniętych, a zawał serca i nagła śmierć sercowa stanowią najczęstsze przyczyny zgonów. Przeciętna roczna częstość występowania choroby wieńcowej wynosi ok. 250-300 nowych przypadków na 100 000 mieszkańców. Przyczyną choroby jest gromadzenie się blaszek miażdżycowych w tętnicach wieńcowych, co z biegiem czasu prowadzi do ich zwężenia i zmniejszenia przepływu krwi.
Badanie EXACT ocenia bezpieczeństwo i wstępną skuteczność terapii genowej XC001 u pacjentów z dławicą piersiową oporną na leczenie bez dostępnych opcji terapeutycznych. XC001 wykorzystuje wektor adenowirusowy, aby dostarczyć do mięśnia sercowego izoformy genu czynnika wzrostu nabłonka naczyniowego (vascular endothelial growth factor, VEGF). Celem terapii jest zmniejszenie obciążenia niedokrwiennego poprzez tworzenie nowych naczyń krwionośnych. Do badania kwalifikowani byli pacjenci w wieku 18–80 lat z dławicą piersiową klasy od II do IV w skali CCS, pomimo optymalnego leczenia obejmującego co najmniej 2 leki przeciwdławicowe (kontynuowane przez cały okres badania), z odwracalnym niedokrwieniem mięśnia sercowego i brakiem możliwości rewaskularyzacji (w ocenie komisji oceniającej składającej się z niezależnych kardiologów i kardiochirurgów). W drugiej fazie badania EXACT 32 pacjentom z dławicą piersiową klasy II–IV podano maksymalną dawkę XC001 metodą minimalnie inwazyjnego podawania przeznasierdziowego (bezpośrednie podanie do serca poprzez chirurgiczny dostęp przezklatkowy). Skuteczność mierzono na podstawie wydolności wysiłkowej, stopnia upośledzenia przepływu krwi do serca oraz częstości i nasilenia objawów dławicy piersiowej.
Wyniki fazy 2 potwierdziły potencjał XC001 w zakresie modyfikacji przebiegu choroby, zmniejszania niedokrwienia i poprawy jakości życia pacjentów z chorobami kardiologicznymi, dla których nie ma możliwości leczenia. Wyniki wykazały, że terapia XC001 jest bezpieczna i wywołuje trwałą poprawę kliniczną, w tym: wydłużenie czasu trwania wysiłku fizycznego, zmniejszenie obciążenia niedokrwiennego mierzonego za pomocą obrazowania metodą pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) oraz zmniejszenie częstości objawów dławicy piersiowej. Warto zauważyć, że 93% pacjentów przystąpiło do badania z objawami dławicy, które znacznie ograniczały codzienną aktywność, a sześć miesięcy po leczeniu 43% pacjentów nie odczuwało bólu w klatce piersiowej podczas zwykłych czynności. Terapia genowa VEGF za pomocą XC001 była dobrze tolerowana w populacji pacjentów i nie wystąpiły żadne poważne zdarzenia niepożądane związane z lekiem. W badaniu oceniano całkowity czas trwania tolerowanych ćwiczeń fizycznych, który wzrósł ze średnio 359,9 sekundy na początku badania do 448,2 po trzech miesiącach, 449,2 po sześciu miesiącach i 477,6 po 12 miesiącach. Całkowity deficyt perfuzji mięśnia sercowego w obrazowaniu pozytonowej tomografii emisyjnej zmniejszył się o 10,2% po trzech miesiącach, 14,3% po sześciu miesiącach i 10,2% po 12 miesiącach. Czas do wystąpienia obniżenia ST podczas testu tolerancji wysiłku wzrósł o 105,2 po trzech miesiącach, 113,6 po sześciu miesiącach i 103,1 sekundy po 12 miesiącach. Częstotliwość epizodów dławicy piersiowej zmniejszyła się o -7,7 po trzech miesiącach, -6,6 po sześciu miesiącach i -8,8 epizodów po 12 miesiącach. Stopień dławicy piersiowej poprawił się u 81% uczestników po sześciu miesiącach.
„Wyniki badania EXACT mogą nie mieć natychmiastowego wpływu na praktykę kliniczną, ale położą podwaliny pod przyszłe badania w tej populacji pacjentów” – stwierdzili autorzy badania, dr Thomas J. Povsic, kardiolog interwencyjny w Duke University Medical Center oraz dr Kenta Nakamura, kardiolog interwencyjny z Centrum Medycznego Uniwersytetu Waszyngtońskiego.- „Mamy nadzieję, że doprowadzi to do opracowania nowego leku dla pacjentów z chorobą wieńcową lub terapii pierwszego rzutu w leczeniu dławicy piersiowej, zwłaszcza u tych, którzy nie kwalifikują się do konwencjonalnych terapii, takich jak PCI czy CABG”.
„Wyniki badania EXACT są bardzo obiecujące dla pacjentów z oporną na leczenie dławicą piersiową i społeczności medycznej, gdy zmierzamy ku naszemu celowi, jakim jest dostarczenie od dawna oczekiwanej nowej opcji leczenia” – powiedział Al Gianchetti, prezes i dyrektor generalny XyloCor. –„Przygotowujemy kolejne badanie kliniczne, aby przyspieszyć rozwój XC001 i jeszcze bardziej wykorzystać jego rewolucyjny potencjał medyczny dla pacjentów i ich rodzin”.
Kolejna faza badania będzie oceniała podanie XC001 przy zastosowaniu cewnikowania serca. „Jeśli uda nam się sprawić, że podanie terapii będzie mniej inwazyjne dzięki podejściu przezskórnemu, a przyszłe badania potwierdzą korzystny wpływ terapii na samopoczucie pacjentów, uważamy, że [XC001] może potencjalnie stanowić leczenie dla szerszej grupy osób, którzy nie mają obecnie opcji terapeutycznych” – powiedział dr Povsic.
Na podstawie: