Po kolejnym intensywnym roku w rozwoju terapii genowej, wszystkie oczy zwrócone są na pięć głównych badań, których wstępne wyniki mają być opublikowane w pierwszej połowie 2023 r. Badania te dotyczą rzadkich chorób krwi, dziedzicznych chorób siatkówki oraz przerzutowego czerniaka, z których każde stwarza odrębne wyzwanie i odpowiada na niezaspokojone potrzeby medyczne rzeszy pacjentów.
Na pierwszym miejscu możemy wymienić dwa niewielkie badania dotyczące dziedzicznych chorób siatkówki – badanie fazy II VMCO-1 firmy Nanoscope i badanie fazy II/III AGTC-501 firmy Applied Genetic Technologies (AGT). Terapie oceniane w tych badaniach mają na celu przeciwdziałanie rzadkim formom utraty wzroku. Ponadto nowe dane z badania fazy III dotyczące terapii genowych firmy BioMarin w przypadku hemofilii A i firmy Pfizer w przypadku hemofilii B dają nadzieję na drugą generację terapii genowych w hemofilii. Natomiast firma OncoSec w I kwartale 2023 r. prawdopodobnie opublikuje wyniki badania fazy II prowadzonego w ramach współpracy z firmą Merck, obejmującego 143 pacjentów z przerzutowym czerniakiem.
| Terapia genowa | Oczekiwane wydarzenie | Wskazanie | Wielkość grupy badanej | Długość badania |
| Nanoscope’s MCO-010 | Wyniki badania II fazy w I kwartale 2023 | Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki | 27 pacjentów | 100 tygodni |
| Applied Genetic Technologies’s AGTC-501 | Pośrednia analiza badania fazy II/III w 1. połowie 2023 | Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki | 63 pacjentów | 52 tygodnie |
| BioMarin’s valoctocogene roxaparvovec | Wyniki badania III fazy na początku 2023 | Hemofilia A | 22 pacjentów | 52 tygodnie |
| Pfizer’s PF-06838435 | Dodatkowe dane z badania III fazy na początku 2023 | Hemofilia B | 45 pacjentów | 66 tygodnie |
| OncoSec’s tavokinogene telseplasmid | Wyniki badania II fazy w I kwartale 2023 | Czerniak z obecnością przerzutów | 143 pacjentów | 104 tygodnie |
Źródło: GlobalData
„Ogólnie rzecz biorąc, jednym z największych wyzwań w zaprojektowaniu udanego badania klinicznego nad terapią genową jest wybór właściwych punktów końcowych” – wyjaśnia dr Byron Lam, neurookulista z Uniwersytetu w Miami i badacz zajmujący się rozwojem terapii genowych. Zauważa, że kilka nieudanych badań typu było ukierunkowanych na nierealistyczne wyniki, dążąc do pomiarów twardych wskaźników poprawy choroby, a nie do bardziej osiągalnych punktów końcowych pod postacią spowolnienia postępu choroby. Następne sześć miesięcy rzuci nowe światło na to, jak sprawdziły się kolejne projekty badań klinicznych nad terapiami genowymi.
Nanoscope i AGT przyglądają się utracie wzroku
Zarówno Nanoscope, jak i AGT koncentrują się na chorobach siatkówki, testując terapie genowe mające na celu odwrócenie utraty wzroku. W pierwszym kwartale tego roku Nanoscope spodziewa się danych z badania II fazy RESTORE (NCT04945772) MCO-10, które jest ukierunkowane na grupę rzadkich chorób siatkówki, znanych jako zwyrodnienie barwnikowe siatkówki.
Głównym punktem końcowym skuteczności badania jest test mobilności Y, który mierzy zdolność pacjentów do poruszania się między diodami LED w słabo oświetlonym pomieszczeniu. Dr Lam zauważa, że istnieje ważny precedens dla testu mobilności jako punktu końcowego prowadzącego do zatwierdzenia przez FDA – stworzona przez Roche terapia Luxturna (voretigene neparvovec), jedyna zatwierdzona przez FDA terapia dziedzicznej choroby siatkówki, zastosowała podobny punkt końcowy mobilności w badaniu III fazy (NCT00999609).
Tymczasem terapia AGTC-501 firmy AGT, znana również jako laruparetigene zovaparvovec, jest aktualnie poddawana ocenie w badaniu fazy II (NCT04850118), którego wyniki spodziewane są w pierwszej połowie 2023 r. Celem badania jest sprzężone z chromosomem X barwnikowe zwyrodnienie siatkówki spowodowane mutacjami w genie RPGR, które jest ciężką postacią zwyrodnienie siatkówki o wczesnym początku. Jako pierwszorzędowy punkt końcowy badanie sprawdza odsetek oczu z prawidłową reakcją na światło, chociaż opis badania nie zawiera szczegółowych informacji na temat konkretnych parametrów pomiaru.
BioMarin i Pfizer celują w hemofilię
Roxaparvovec waloktokogen (Roctavian ) firmy BioMarin jest już sprzedawany we wskazaniu leczenia hemofilii A w Europie, ale wciąż oczekuje na zgodę FDA. Firma ma nadzieję, że nowe dane z badania fazy III, spodziewane na początku 2023 r., mogą zwiększyć jej szanse regulacyjne. Trwające badanie BioMarin fazy III GENER8-3 (NCT04323098), obejmujące 22 pacjentów, ocenia waloktokogen roksaparwowek w połączeniu z kortykosteroidami na podstawie zmiany aktywności czynnika VIII. „Hemofilia A jest spowodowana niedoborem czynnika VIII, więc zwiększenie jego poziomu jest silnym substytutem poprawy choroby” – wyjaśnia dr Radosław Kaczmarek, który badał terapie genowe na Uniwersytecie w Indianie.
Tymczasem PF-06838435 firmy Pfizer walczy o dołączenie do terapii Hemgenix firmy CSL (etranakogenezy dezaparwowek) jako jedynej zatwierdzonej terapii genowej hemofilii B. Hemofilia B jest rzadszą postacią tego samego zaburzenia krzepnięcia krwi, w tym przypadku spowodowanego niedoborami czynnika IX. Firma Pfizer planuje przedstawić dodatkowe dane z badania fazy III BENEGENE-2 (NCT03861273) na konferencji naukowej na początku 2023 r. Badanie ocenia skuteczność i bezpieczeństwo PF-06838435 u dorosłych mężczyzn z ciężką postacią hemofilii B. Pod koniec grudnia firma Pfizer ogłosiła, że BENEGENE-2 pierwszorzędowy punkt końcowy równoważności i wyższości w rocznym wskaźniku krwawień.
OncoSec i Merck współpracują w leczeniu czerniaka
Dopełnieniem listy oczekiwanych wyników badań jest badanie Keynote-695 (NCT03132675), oceniające telseplazmid tawokinogenu w leczeniu przerzutowego czerniaka. Badanie jest prowadzone przez OncoSec we współpracy z firmą Merck. Wyniki badania zostaną najprawdopodobniej opublikowane w pierwszym kwartale 2023 r.
Faza II testuje telseplazmid tawokinogenu, zwany w skrócie „tavo”, wraz z preparatem Keytruda firmy Merck (pembrolizumab) u 143 pacjentów z przerzutowym czerniakiem. Badanie wykorzystuje pierwszorzędowy punkt końcowy wskaźnika obiektywnych odpowiedzi (objective response rate, ORR) w ocenie niezależnego zaślepionego komitetu w ciągu dwóch lat. We wczesnych danych opublikowanych w listopadzie 2022 r. OncoSec ogłosił, że Keyone-695 osiągnął swój kluczowy drugorzędowy punkt końcowy ORR w ocenie badacza, wykazując ORR na poziomie 18,8% wśród 101 pacjentów podlegających ocenie.
Ponieważ dotychczas nie ma żadnej zatwierdzonej terapii genowej w przerzutowym czerniaku, specjaliści z dziedziny onkologii z niecierpliwością oczekują na wyniki pierwszorzędowego punktu końcowego Keynote-695, które mogłyby potwierdzić opublikowane dotychczas pozytywne dane.
Rośnie liczba badań nad terapiami genowymi
Pięć głównych badań nad terapiami genowymi, których wyników spodziewamy się w pierwszej połowie 2023 r., są częścią większego trendu. Według bazy danych GlobalData badania w zakresie terapii genowych stanowią 0,91% wszystkich planowanych badań w 2023 r., w porównaniu z zaledwie 0,25% wszystkich badań w 2014 r. Ponadto w 2023 r. może również nastąpić pierwsze zatwierdzenie przez FDA terapii genowej CRISPR.
Na podstawie: https://www.clinicaltrialsarena.com/features/five-gene-therapy-trial-readouts-to-watch-in-the-first-half-of-2023/