W dniu 17 sierpnia br. firma Bluebird bio, Inc. ogłosiła, że amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) zatwierdziła ZYNTEGLO® (betibeglogene autotemcel), znany również jako beta-cel – jednodawkową terapię genową opracowaną specjalnie do leczenia podstawowej genetycznej przyczyny beta‑talasemii u dorosłych i dzieci wymagających regularnych przetoczeń koncentratu krwinek czerwonych (KKCz).
„Zatwierdzenie ZYNTEGLO przez FDA daje pacjentom z beta-talasemią możliwość uwolnienia się od uciążliwych regularnych transfuzji krwinek czerwonych i chelatacji żelaza oraz otwiera nowe możliwości w ich codziennym życiu” – powiedział w komunikacie prasowym Andrew Obenshain, dyrektor generalny Bluebird bio. – „Po ponad dekadzie badań i rozwoju klinicznego, dzięki wytrwałości lekarzy, pacjentów i ich rodzin, zatwierdzenie ZYNTEGLO stanowi przełomowy moment w rozwoju terapii genowych. Wprowadzając pierwszą lentiwirusową terapię genową ex-vivo zatwierdzoną w USA do leczenia osób z beta-talasemią, rozpoczynamy nową erę, w której terapia genowa może zmienić istniejące paradygmaty leczenia chorób, wymagających obecnie opieki medycznej przez całe życie pacjenta”.
Beta-talasemia jest rzadką, genetyczną chorobą krwi spowodowaną mutacjami w genie beta-globiny i charakteryzującą się znacznie zmniejszoną produkcją hemoglobiny lub jej całkowitym brakiem. Pacjenci z najcięższą postacią, nazywaną beta-talasemią zależną od transfuzji lub beta-talasemią major, doświadczają ciężkiej niedokrwistości i uzależnienia od regularnych transfuzji KKCz przez całe życie. Transfuzje stanowią długą i uciążliwą procedurę, która zazwyczaj musi być wykonywana co 2-5 tygodni. Pomimo postępów w leczeniu i ulepszonych technik transfuzji, objawy niedokrwistości są łagodzone jedynie na krótki okres, a pacjenci mają zwiększone ryzyko zachorowalności i śmiertelności z powodu powikłań związanych z przeładowaniem żelazem. Dane gromadzone przez Cooley’s Anemia Foundation wskazują, że mediana wieku zgonu pacjentów z beta-talasemią major, którzy zmarli w USA w ciągu ostatniej dekady, wynosiła zaledwie 37 lat. Firma Bluebird bio szacuje, że w USA jest około 1300-1500 osób z tą postacią choroby.
„Zależna od transfuzji beta-talasemia wiąże się z intensywnym leczeniem i znacznym ryzykiem zdrowotnym związanym z regularnymi transfuzjami krwinek czerwonych i zaburzoną gospodarką żelazową” – powiedział dr Alexis A. Thompson, kierownik Oddziału Hematologii Szpitala Dziecięcego w Filadelfii. – „Jako klinicysta i badacz w programie rozwoju klinicznego ZYNTEGLO doceniam jego potencjał terapeutyczny i jego implikacje dla rozwoju terapii genowej, a wszystko to dzięki niesamowitej odwadze pacjentów uczestniczących w badaniach klinicznych i ich rodzin”.
„Cooley’s Anemia Foundation pochwala decyzję FDA dotyczącą zatwierdzenia preparatu ZYNTEGLO dla pacjentów z beta-talasemią, którzy wymagają regularnych transfuzji krwinek czerwonych. Dostępność jednorazowej terapii genowej, umożliwiającej uniezależnienie się od transfuzji, otwiera nowe i ekscytujące możliwości dla tych, którzy medycznie kwalifikują się do otrzymania tej opcji leczenia” – powiedział Craig Butler, krajowy dyrektor wykonawczy Cooley’s Anemia Foundation. – „Pomimo że dotychczasowe postępy w leczeniu przyniosły ogromne korzyści osobom z beta-talasemią, ta potencjalnie lecznicza terapia może być dla pacjentów szansą na zmianę ich życia”.
Zatwierdzenie preparatu ZYNTEGLO jest zwieńczeniem prawie 10 lat badań klinicznych nad terapią genową u pacjentów z beta-talasemią zależną od transfuzji. ZYNTEGLO działa poprzez dodanie funkcjonalnych kopii zmodyfikowanej formy genu beta-globiny (gen βA-T87Q-globiny) do własnych hematopoetycznych komórek macierzystych krwi pacjenta, aby umożliwić im normalizację poziomu hemoglobiny całkowitej bez regularnych transfuzji KKCz. Funkcjonalny gen beta-globiny jest wprowadzany do komórek pacjenta poza organizmem (ex-vivo), a następnie podawany pacjentowi. Pomimo że ZYNTEGLO jest przeznaczony do jednorazowego podania, cały proces leczenia składa się z kilku etapów, które mogą trwać kilka miesięcy.
Decyzja FDA oparta została na danych z badań 3 fazy HGB-207 (Northstar-2) i HGB-212 (Northstar-3) oraz z długoterminowego badania kontrolnego LTF-303. Jednoramienne, otwarte, 24-miesięczne badania fazy 3 produktu ZYNTEGLO obejmowały 41 pacjentów w wieku od 4 do 34 lat. Aż 89% (32/36) ocenianych pacjentów osiągnęło niezależność od transfuzji, co jest definiowane jako brak konieczności transfuzji KKCz przez co najmniej 12 miesięcy przy utrzymaniu średniej ważonej stężenia hemoglobiny na poziomie co najmniej 9 g/dl. Wyniki uzyskane u tych pacjentów były trwałe w momencie ostatniej obserwacji. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi (≥20%) były: zapalenie błon śluzowych, gorączka neutropeniczna, wymioty, gorączka, łysienie, krwawienie z nosa, ból brzucha, ból mięśniowo-szkieletowy, kaszel, ból głowy, biegunka, wysypka, zaparcia, nudności, zmniejszony apetyt, zaburzenia pigmentacji skóry i świąd. Najczęstsze nieprawidłowości laboratoryjne stopnia 3. lub 4. (>50%) obejmowały neutropenię, trombocytopenię, leukopenię, niedokrwistość i limfopenię.
Ze względu na złożony charakter terapii genowej, ZYNTEGLO będzie dostępny wyłącznie w Kwalifikowanych Centrach Terapii (Qualified Treatment Centers, QTC), które są starannie wybierane na podstawie ich specjalistycznej wiedzy i doświadczenia w dziedzinach, takich jak przeszczepianie komórek macierzystych, terapia komórkowa i genowa oraz leczenie beta-talasemii. Ośrodki te muszą również przejść specjalistyczne szkolenie w zakresie podawania ZYNTEGLO. Informacje na temat sieci QTC, spersonalizowane wsparcie każdego pacjenta, a także informacje na temat dostępu do terapii będą dostępne za pośrednictwem programu wsparcia pacjentów Bluebird – My Bluebird Support.