W dniu 18.03.2024 r. Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła pierwszą terapię genową Lenmeldy (atidarsagene autotemcel) przeznaczoną do leczenia dzieci z późną niemowlęcą oraz wczesną młodzieńczą leukodystrofią metachromatyczną (MLD) jeszcze przed wystąpieniem objawów lub wczesną młodzieńczą MLD w momencie wystąpienia początkowych objawów.
Czym jest MLD?
MLD jest wyniszczającą, rzadką chorobą genetyczną atakującą mózg i układ nerwowy. Jest ona spowodowana niedoborem enzymu zwanego arylosulfatazą A (ARSA), co prowadzi do gromadzenia się sulfatydów (substancji tłuszczowych) w komórkach. Nagromadzenie to powoduje uszkodzenie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, objawiające się utratą funkcji motorycznych i poznawczych oraz przedwczesną śmiercią. Szacuje się, że MLD dotyka jedną na 40 000 osób w Stanach Zjednoczonych. Nie ma lekarstwa na MLD, a leczenie zazwyczaj koncentruje się na opiece wspomagającej i leczeniu objawów.
Czym jest terapia genowa Lenmeldy?
„Lenmeldy jest to pierwsza zatwierdzona przez FDA opcja leczenia dla dzieci cierpiących na tę rzadką chorobę genetyczną” – powiedział dr Peter Marks, dyrektor Centrum Oceny i Badań Biologicznych FDA (CBER). – „Pozostajemy zaangażowani w rozwój zaleceń naukowych i regulacyjnych, które umożliwiają rozwój i przegląd bezpiecznych, skutecznych i innowacyjnych produktów, które mogą zmienić życie pacjentów”.
Lenmeldy to jednorazowa, zindywidualizowana infuzja pojedynczej dawki leku wygenerowanego z własnych hematopoetycznych (krwiotwórczych) komórek macierzystych (HSC) pacjenta, które zostały genetycznie zmodyfikowane w celu dodania funkcjonalnych kopii genu ARSA. Komórki macierzyste są pobierane od pacjenta i modyfikowane poprzez dodanie funkcjonalnej kopii genu ARSA. Zmodyfikowane komórki macierzyste są przeszczepiane z powrotem pacjentowi, gdzie wszczepiają się (przyłączają i namnażają) w szpiku kostnym. Zmodyfikowane komórki macierzyste zaopatrują organizm w komórki odpornościowe wytwarzające enzym ARSA, który pomaga rozkładać szkodliwe nagromadzenie sulfatydów i może zatrzymać postęp MLD. Przed rozpoczęciem leczenia pacjenci muszą przejść chemioterapię w wysokich dawkach, proces, który usuwa komórki ze szpiku kostnego, aby można je było zastąpić zmodyfikowanymi komórkami Lenmeldy.
„MLD to wyniszczająca choroba, która głęboko wpływa na jakość życia pacjentów i ich rodzin. Postępy w opcjach leczenia dają nadzieję na poprawę wyników i potencjał pozytywnego wpływu na trajektorię postępu choroby” – powiedziała Nicole Verdun, M.D., dyrektor Biura Produktów Terapeutycznych w CBER. – „Zatwierdzenie to stanowi ważny postęp w rozwoju i dostępności skutecznych metod leczenia, w tym terapii genowych, w przypadku chorób rzadkich”.
Wyniki badań klinicznych nad terapią Lenmeldy w MLD
Bezpieczeństwo i skuteczność leku Lenmeldy oceniono na podstawie danych pochodzących od 37 dzieci, które otrzymały lek Lenmeldy w dwóch jednoramiennych, otwartych badaniach klinicznych oraz w programie rozszerzonego dostępu.
Dzieci leczone produktem Lenmeldy porównywano z dziećmi nieleczonymi. Pierwszorzędowym punktem końcowym skuteczności terapii było przeżycie wolne od ciężkiego upośledzenia ruchowego, zdefiniowane jako okres od urodzenia do pierwszego wystąpienia utraty zdolności poruszania się i siedzenia bez podparcia lub zgonu. W badaniu wykazano, że u dzieci z MLD leczenie produktem Lenmeldy znacząco zmniejszyło ryzyko ciężkiego upośledzenia ruchowego lub zgonu w porównaniu z dziećmi nieleczonymi.
Wszystkie dzieci z MLD w późnym okresie niemowlęcym przed wystąpieniem objawów choroby, które były leczone produktem Lenmeldy, żyły w wieku 6 lat, w porównaniu z zaledwie 58% dzieci w grupie z historią naturalną. W wieku 5 lat 71% leczonych dzieci było w stanie chodzić bez pomocy. Osiemdziesiąt pięć procent leczonych dzieci mówiło i miało dobre wyniki oceny IQ, czego nie odnotowano u nieleczonych dzieci. Ponadto, w grupie dzieci z wczesnym młodzieńczym MDL przed wystąpieniem objawów choroby oraz w grupie dzieci z wczesnym młodzieńczym MLD z objawami początkowymi obserwowano spowolnienie rozwoju ruchowego i/lub poznawczego.
Najczęstsze działania niepożądane obserwowane po podaniu leku Lenmeldy to gorączka i niska liczba białych krwinek, owrzodzenia jamy ustnej, infekcje dróg oddechowych, wysypka, infekcje wirusowe, infekcje żołądkowo-jelitowe i powiększenie wątroby.
Po infuzji leku Lenmeldy pacjenci powinni być monitorowani pod kątem liczby neutrofili i ryzyka opóźnionego przeszczepu płytek krwi do czasu uzyskania przeszczepu. Leczenie produktem Lenmeldy może być związane z tworzeniem się skrzepów krwi lub obrzękiem tkanek mózgu zwanym zapaleniem mózgu. Istnieje potencjalne ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej krwi związanej z tym leczeniem. Jednak nie zaobserwowano żadnych przypadków u pacjentów leczonych produktem Lenmeldy. Pacjenci otrzymujący ten produkt powinni być przez całe życie monitorowani pod kątem nowotworów hematologicznych, w tym corocznie wykonywać pełną morfologię krwi i analizę miejsca integracji, jeśli jest to uzasadnione, przez co najmniej 15 lat po zakończeniu leczenia.
FDA zatwierdziła Lenmeldy firmy Orchard Therapeutics.
Na podstawie: https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-approves-first-gene-therapy-children-metachromatic-leukodystrophy