W dniu 22 czerwca 2023 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) wydała przyspieszoną decyzję dotyczącą zatwierdzenia Elevidys (SRP-9001) – pierwszej terapii genowej do leczenia pacjentów pediatrycznych w wieku od 4 do 5 lat z dystrofią mięśniową Duchenne’a (Duchenne muscular dystrophy, DMD) z potwierdzoną mutacją w genie DMD, którzy mają zachowaną umiejętność chodzenia.
„Dzisiejsza decyzja dotyczy pilnej niezaspokojonej potrzeby medycznej i stanowi ważny postęp w terapii dystrofii mięśniowej Duchenne’a, wyniszczającej choroby z ograniczonymi możliwościami leczenia, która z czasem prowadzi do stopniowego pogarszania się stanu zdrowia danej osoby” — powiedział dr Peter Marks, dyrektor Centrum Oceny i Badań Leków Biologicznych FDA. – „FDA pozostaje zaangażowana w rozwój nowych innowacyjnych terapii w celu zmniejszenia wpływu wyniszczających chorób oraz poprawy wyników i jakości życia pacjentów”.
Dystrofia mięśniowa Duchenne’a to rzadka, poważna choroba genetyczna, która rozwija się stopniowo, prowadząc do osłabienia i zaniku mięśni. Choroba jest spowodowana mutacją genu, który powoduje brak dystrofiny – białka zaangażowanego w budowę komórek mięśniowych organizmu. DMD dotyka głównie mężczyzn i występuje z częstością jeden na 3300 chłopców. Objawy osłabienia mięśni zwykle rozpoczynają się w dzieciństwie, często między 3 a 6 rokiem życia. Początkowo są to problemy z chodzeniem, częste upadki, zmęczenie czy trudności w uczeniu się. W miarę postępu choroby mogą wystąpić zagrażające życiu problemy z sercem i układem oddechowym. Chociaż ciężkość choroby i oczekiwana długość życia są różne, pacjenci często umierają w wieku 20 lub 30 lat z powodu niewydolności serca lub układu oddechowego. Większość obecnych metod leczenia dotyczy objawów choroby, ale nie jej podstawowej przyczyny genetycznej. Leczenie obejmuje kortykosteroidy, spowalniające postęp osłabienia mięśni oraz rehabilitację ruchową. Dostępne są również terapie typu exon-skipping, dotyczą one jednaj jedynie małej podgrupy pacjentów z określonymi mutacjami genu DMD, a ponadto wymagają wielokrotnego podania leku i prowadzą do spowolnienia rozwoju choroby, a nie jej wyleczenia.
Elevidys jest rekombinowaną terapią genową zaprojektowaną w celu dostarczenia do organizmu genu, który prowadzi do produkcji mikrodystrofiny Elevidys – skróconego białka (138 kDa w porównaniu z białkiem dystrofiny o masie 427 kDa w normalnych komórkach mięśniowych), które zawiera wybrane domeny fizjologicznej dystrofiny. Produkt podaje się w pojedynczej dawce dożylnej.
Elevidys został zatwierdzony w ramach przyspieszonej ścieżki, dzięki której FDA może zatwierdzać leki stosowane w poważnych lub zagrażających życiu chorobach, w przypadku gdy istnieje niezaspokojona potrzeba medyczna i wykazano, że lek przynosi korzyści kliniczne dla pacjentów. Ścieżka ta zasadniczo zapewnia pacjentom wcześniejszy dostęp do nowych obiecujących leków, podczas gdy firma wciąż prowadzi badania kliniczne w celu zweryfikowania przewidywanej korzyści klinicznej.
Decyzja FDA została wydana na podstawie oceny danych przedstawionych przez sponsora, pochodzących z randomizowanego badania klinicznego. Ustalono, że produkt Elevidys zwiększa ekspresję mikrodystrofiny, obserwowaną u osób w wieku od 4 do 5 lat z DMD. FDA uznała, że
zastępczy punkt końcowy pod postacią zwiększenia ekspresji mikrodystrofiny z uzasadnionym prawdopodobieństwem pozwoli przewidzieć korzyść kliniczną u osób w wieku od 4 do 5 lat z DMD, u których nie występują istotne istniejące miana przeciwciał przeciwko wektorowi wirusowemu AAV rh74 lub inne przeciwwskazania oparte na kryteriach włączenia do badań klinicznych. Podejmując tę decyzję, FDA rozważyła potencjalne ryzyko związane z lekiem, zagrażający życiu i wyniszczający charakter choroby oraz pilną niezaspokojoną potrzebę medyczną pacjentów.
Dotychczas nie ustalono korzyści klinicznych ze stosowania produktu Elevidys, w tym poprawy funkcji motorycznych. Jako warunek zatwierdzenia FDA wymaga od firmy ukończenia badania klinicznego w celu potwierdzenia korzyści klinicznych leku. Trwające obecnie badanie ma na celu ocenę, czy Elevidys poprawia sprawność fizyczną i mobilność u ambulatoryjnych pacjentów z DMD. FDA dokona powtórnej oceny danych z tego badania tak szybko, jak to możliwe, aby rozważyć, czy konieczna będzie zmiana wskazania lub wycofanie produktu Elevidys.
Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi przez osoby, które otrzymały lek Elevidys, były: wymioty, nudności, ostre uszkodzenie wątroby, gorączka i małopłytkowość. Pacjenci mogą być również narażeni na ryzyko ciężkiego zapalenia mięśni o podłożu immunologicznym. Ponadto po zastosowaniu leku Elevidys w badaniach klinicznych obserwowano zapalenie mięśnia sercowego i zwiększenie stężenia troponiny-I.
Według danych przedstawionych podczas telekonferencji z inwestorami przez dyrektora generalnego firmy Sarepta Douglasa Ingrama koszt zakupu hurtowego terapii wynosi 3,2 miliona dolarów, co czyni ją jedną z najdroższych leków na świecie. Ingram zapowiedział również, że Sarepta ma gotową infrastrukturę do rozpoczęcia dystrybucji leku, jednak dotarcie do pacjentów może zająć nawet cztery miesiące, pomimo stosunkowo małej grupy docelowej.
Na podstawie:
1. https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-approves-first-gene-therapy-treatment-certain-patients-duchenne-muscular-dystrophy