Europejska Agencja Leków (European Medicines Agency, EMA) poinformowała, że planuje wydać zalecenia dla lekarzy stosujących preparat Zolgensma (onasemnogen abeparwowek) firmy Novartis, wzywając ich do dokładniejszego monitorowania pacjentów pod kątem uszkodzenia wątroby po leczeniu. Zolgensma to terapia genowa stosowana w leczeniu rdzeniowego zaniku mięśni. Preparat dostarcza gen kodujący białko SMN (survival motor neuron protein), niezbędne do przeżycia neuronów ruchowych. Zolgensma wykazała bardzo korzystne wyniki w leczeniu rdzeniowego zaniku mięśni u dzieci w badaniach klinicznych i została dopuszczona do obrotu w 2019 w USA, a rok później w Europie. Od tego czasu lek ten pozostaje jednym z najlepiej sprzedających się preparatów firmy Novartis.
Oświadczenie EMA jest związane z dwoma zgonami w wyniku ostrego uszkodzenia wątroby, które wystąpiły po leczeniu Zolgensma. Opisywane przypadki śmierci dzieci zostały zgłoszone do organów regulacyjnych przez firmę Novartis w sierpniu ubiegłego roku. Zgony nastąpiły po podaniu terapii genowej w Rosji i Kazachstanie i prawdopodobnie wynikały z niedostatecznego monitorowania stanu pacjentów po podaniu preparatu, a przez to zbyt późnego wdrożenia leczenia uszkodzenia wątroby. Pacjenci zmarli około pięciu do sześciu tygodni po infuzji Zolgensmy i od jednego do dziesięciu dni po tym, jak lekarze zaczęli zmniejszać dawkę kortykosteroidów. Wcześniej odnotowano dwa inne przypadki ostrej niewydolności wątroby u pacjentów przyjmujących Zolgensma, jednak po leczeniu kortykosteroidami uzyskano u nich poprawę stanu zdrowia.
W oświadczeniu wydanym 12 stycznia 2023 r. EMA podkreśla, że „osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny niezwłocznie ocenić stan pacjentów z pogarszającymi się wynikami badań czynnościowych wątroby i (lub) objawami przedmiotowymi i podmiotowymi ostrej niewydolności wątroby. Jeśli pacjenci nie reagują odpowiednio na leczenie kortykosteroidami, lekarz prowadzący powinien skonsultować się z gastroenterologiem dziecięcym lub hepatologiem i rozważyć zmianę schematu leczenia kortykosteroidami”.
Dalsza dyskusja na temat wytycznych dla lekarzy zostanie skierowana do kilku innych komitetów w ramach EMA, w tym Komitetu ds. Terapii Zaawansowanych (Committee for Advanced Therapies, CAT) i Komitetu ds. Leków dla Ludzi (Human Medicines Committee.). Jeśli wytyczne zostaną zatwierdzone, zostaną przesłane podmiotom świadczącym opiekę zdrowotną przez producenta leku.
„Nieustannie oceniamy konieczność zmian w zaleceniach dotyczących podawania leku Zolgensma lub monitorowania pacjentów po terapii. W oczekiwaniu na przegląd i zatwierdzenie przez organy regulacyjne, ulotka Zolgensmy zostanie zaktualizowana, aby poinformować lekarzy przepisujących lek, że zgłoszono śmiertelną ostrą niewydolność wątroby” – powiedział rzecznik Novartis w rozmowie z portalem Endpoints. -„Dodatkowo komunikaty przekazywane lekarzom przepisującym leki podkreślają znaczenie dokładniejszego monitorowania czynności wątroby w okresie zmniejszania dawki kortykosteroidów i przez co najmniej trzy miesiące po infuzji leku Zolgensma lub w innych przypadkach wskazanych klinicznie”.
Pomimo wystąpienia śmiertelnych powikłań, firma Novartis podkreśla, że profil ryzyka i korzyści leku nadal przemawia za jego stosowaniem.
Na podstawie:
1. Meeting highlights from the Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) 9 – 12 January 2023, European Medicines Agency
2. Levin K, EMA developing physician guidance for potential liver damage after taking Zolgensma, EndPointsNews, PharmaCell/Gene Tx